Een gilende trainer is ook niet goed voor je, zoals Ten Cate. Het demotiveert je alleen. Je kan dan last krijgen van faalangsten. Soms moet een groep hard aangepakt worden, maar met grenzen. Schreeuwen gaat té ver.

Een gilende trainer is ook niet goed voor je, zoals Ten Cate. Het demotiveert je alleen. Je kan dan last krijgen van faalangsten. Soms moet een groep hard aangepakt worden, maar met grenzen. Schreeuwen gaat té ver.

'Voor elke match vraag ik hulp aan mijn vader daarboven'
Gunther De Vos op bezoek in Nederland bij Jan Vertonghen, de nieuwe sterkhouder van de Rode Duivels

Zet hem op een groene grasmat en Jan Vertonghen wordt een brok onverzettelijkheid. Maar naast het veld heeft de te vroege dood van zijn vader hem geleerd om te relativeren. Een blik in de ziel van de nieuwe sterkhouder Ajax en de Rode Duivels.

Deze zomer onderging Jan Vertonghen een metamorfose. Het timide jongetje uit Tielrode is na zijn sterke prestaties bij de Rode Duivels en bij Ajax een BV geworden en een zelfzekere man.

Als centrale middenvelder stuwt hij waar hij ook speelt zijn ploegmaats naar een hoger niveau. Vertonghen is op zijn 21ste al bijzonder leep en geslepen. De vergelijkingen met bondscoach René Vandereycken, die op dezelfde positie speelde en er ook stevig kon ingaan, vliegen hem om de oren.

Wat vind je daar zelf van?

'Ik heb nooit beelden gezien van Vandereycken als voetballer. Mijn eerste herinneringen aan de Duivels zijn de kwalificaties voor het WK van 1994: Rudi Smidts die scoort tegen Roemenië.'

Maar je moet toch weten vanwaar het komt?

'Ze zeggen dat hij een klootzak was op het veld. (lacht) Dan vind ik het jammer dat ze me daarmee vergelijken.'

Je bent toch zelf ook soms een ettertje op het veld?

'Soms is het ook nodig. In elke ploeg moeten er wel een paar zitten die eens provoceren of hard durven te zijn in het duel.'

Er wordt gezegd dat je een betere versie bent van Vandereycken. Jij hebt ook nog eens een verschroeiende trap met links.

'Bij de nationale ploeg oefen ik daarop met Frank Vercauteren. Ik weet niet of Vandereycken een goede trap had of niet. Ik zeg het: ik weet alleen dat hij zogenaamd een vervelend mannetje was op het veld.'

Stoort het je echt dat ze je daarom met hem vergelijken?

'Storen niet echt. Ik wil wel dat de mensen me zien als meer dan een breker of bloedzuiger. Ik word liever herinnerd als voetballer.'

Dan deed het compliment van je coach Marco van Basten twee weken geleden allicht deugd: hij had het niet over je fysieke kwaliteiten, maar over je uitstekende techniek.

'Je moet een evenwicht vinden. Tijdens de Spelen was het iets meer naar de verdedigende kant, de laatste matchen bij Ajax was het meer voetballend. Met dat evenwicht heb ik het soms nog wat moeilijk. Als ik dat vind, kan ik een goede middenvelder worden. Ik ben ook tevreden met complimenten over mijn verdedigend werk, hoor. Maar het is nog iets anders dat ze zeggen: Jan heeft goed de bal afgepakt of Jan is een bloedzuiger .'

Vorig seizoen was je bij Ajax en de Duivels nog linksachter, dankzij je prestaties op de Spelen ben je nu middenvelder.

'Deze positie bevalt met het best. Het is nu aan mij om te bevestigen wat ik tegen Estland en Turkije getoond heb. Als ik nu twee mindere matchen speel, sta ik weer op nul.'

Bij interviews kom je altijd heel rustig over. Terwijl jij, toch zeker bij de beloften, de man van het plezier en de grappen bent.

'Ik probeer zoveel mogelijk mezelf te blijven, maar je kan toch niet alles zeggen in interviews?'

Dat is de mediatraining van Ajax.

'Dat wordt gezegd, maar ik heb die nooit gehad. Er is eens een week aandacht aan besteed. Maar toen was ik er niet.'

Van Ajax wordt ook gezegd dat het hier heel hard is. Kan jij hier je mening kwijt?

'Zeker.'

Ook tegen de trainer, Marco van Basten?

'Absoluut. Dat wil hij ook zelf.'

Ken je hem wel als voetballer?

'Ik heb meer beelden gezien van Van Basten dan van Vandereycken. Fantastische speler. Maar dat schrikt me niet af. Ik heb in Nederland geleerd om mijn mening te zeggen.'

Kan je ook bij de Rode Duivels je stoten uithalen?

'Jawel. Je moet weten wat je kan doen en wanneer.'

Wat doe je dan?

'Autosleutels omwisselen, schoenen aan elkaar binden: typische voetbalhumor. Sommigen worden daar kwaad om. Dat moet je respecteren en hen met rust laten.'

Wat jou typeert, is dat je hier bij Ajax met de fiets naar de training komt.

'Niet elke dag, maar het gebeurt. Mijn vriendin woont in het centrum van de stad. Dat is vijf minuten met de fiets, een kwartier met de auto. Daarom kocht ik opnieuw een fiets. Naar de club is het een kwartiertje fietsen: ideaal om mijn hoofd eens vrij te maken.'

Je bent allicht de enige, want het staat hier voor het stadion vol met peperdure wagens.

'Mijn fiets staat dan naast de auto's. Ik steek mijn geld liever in een huis dan in een dure auto.'

Hoe reageren je ploegmaats daarop?

'Maarten Stekelenburg zag me eens fietsen en vroeg me of ik een contractverlaging had gekregen. Maakt mij niets uit. Uiterlijk vertoon is niet belangrijk voor mij. Ik koop ook geen dure kleren.'

Je vriendin is een echte Amsterdamse?

'Ja. Ik leerde Sophie kennen op school in de Bijlmer.'

Je zag meer in de Nederlandse meisjes dan in de Belgische?

'Ik hou van meisjes waar pit in zit. Ik vind het fantastisch om tegengas te krijgen. Ze studeert voor theatermaker.'

Interesseert theater jou?

'Zij zal zeggen van niet, maar ik vind het leuk om eens mee te gaan kijken naar stukken die zij uitkiest.'

Je zal er geen collega's tegengekomen zijn.

'Neen. Maar ik probeer wel andere dingen te doen dan voetbal. Van alleen voetbal word ik gek.'

Is het ook daarom dat je weer bent gaan studeren?

'Ja. Sportmanagement en marketing aan de Johan Cruijff University. Het eerste jaar had ik al gedaan, maar toen kwam ik in de eerste ploeg en ben ik gestopt. Ik doe het ook om andere mensen te leren kennen dan voetballers. Maar jammer genoeg word ik op school nu nog bekeken als de voetballer. Dat wilde ik net niet.'

Je denkt nu al aan na je carrière?

'Natuurlijk hoop ik dat het financieel dan niet meer nodig is, maar dan wil ik toch iets blijven doen. Ik ga niet nog veertig jaar zitten zappen. Ik zal toch ook niet tot mijn 38ste blijven voetballen.'

Waarom niet?

'Tot 33 of 34 jaar is lang genoeg. Mijn carrière vraagt sowieso al veel opofferingen van mijn vriendin en later wellicht van mijn kinderen. Erna is het tijd voor een omgekeerd leven. Als ik ooit naar een andere club ga, zullen ze ook al veel moeten opgeven.'

Je lijkt niet meteen geneigd om dat te doen, want je verlengde je contract hier tot 2013.

'Ik meen het als ik zeg dat ik nog lang bij Ajax wil voetballen. Dit is een prachtige club, een instituut. Het Amsterdamse zit er ook in. Ik hou van het bruisende van deze stad. Na mijn carrière blijf ik waarschijnlijk ook in Amsterdam wonen.'

Jij bent honkvast.

'Ik ben geen avonturier. Ik kies voor zekerheid.'

Daarom ook moest Urbain Haesaert veel moeite doen om je van Tielrode naar Germinal Beerschot te halen.

'Beveren wilde me eerder al, maar ook Lokeren en Anderlecht. Ik had er niet de behoefte aan. Toen mijn ouders hoorden dat er een goede regeling was voor mijn studies hebben ze me toch gezegd om het eens te proberen. Maar voor mij moest het echt niet. Het eerste jaar was ook helemaal niet leuk. Het was mijn ding niet. Het was professioneler en daarom ook minder plezierig. Maar dat was alleen het eerste jaar. Erna is het plezier teruggekomen. Toen ik nadien naar Ajax ging, duurde het ook twee maanden voor ik die beslissing genomen heb.'

En als je nu opnieuw zou moeten beslissen om te vertrekken?

'Ik zou gewoon niet doen. Ik weet niet wat ik nu in het buitenland zou moeten gaan zoeken. Mijn vriendin zegt ook niet: ik wil meer kleren kopen, kom we gaan naar Everton. Enfin, Everton is nu toevallig gewoon de eerste club waar ik aan dacht.'

Ben je niet jaloers op wat Fellaini daar nu verdient?

(lacht) 'Jij weet zeker niet wat ik hier verdien? Neen, ik klaag niet met wat ik hier verdien. Ik heb alles wat mijn hartje begeert.'

Wat als Man U belt, dat is toch jouw droomclub?

'Wanneer bellen ze?'

Morgen?

'Neen. Echt niet. Ik wil spelen nu. Over een paar jaar misschien. Man U is op dit moment een niveau te hoog.'

Kan je dat niveau ooit halen?

'Er zal nog veel voor moeten gebeuren. Als ik me blijf ontwikkelen zoals de laatste twee jaar, dan zit dat er heel misschien in. Maar ik hoop er niet op.'

Je staat zo opgewekt in het leven. Terwijl je toch al veel meegemaakt hebt. In januari 2007 overleed je vader.

'Hij was veertien jaar ziek. Hij was lang goed, alleen de laatste twee jaar ging hij achteruit.'

Wist je wat er aan de hand was?

'Ik was zes toen hij de eerste keer een epilepsieaanval kreeg. Ik was met mijn broer in de tuin aan het voetballen. We wisten niet wat er gebeurde. Uit die aanvallen is een tumor gegroeid. Daaraan is hij overleden.'

Hoe ging je daarmee om?

'Het was moeilijk. Ik wilde er wel bij zijn, maar kon niet omdat ik in Amsterdam zat. Als ik naar België kwam, nam ik wel mijn tijd voor hem en ging ik niet uit. Misschien was het beter om niet elke dag in die ziektewereld te zitten, maar achteraf is het toch ook jammer dat ik er niet zo vaak bij ben geweest. Ik zou nu meteen mijn carrière willen opgeven om hem nog een keer te kunnen zien. Het was eigenlijk veertien jaar lang een verwerkingsproces. We wisten dat het op een bepaalde dag zou gebeuren. De dokters hadden voorspeld dat het vroeger zou zijn.'

Hij overleed net toen jij doorbrak.

'Dat was een lastige periode. Zijn ziekte en zijn dood hebben me veranderd als mens. Ik kan veel beter relativeren dan vroeger. Als mensen om je heen ziek worden, besef je dat er veel meer in het leven is dan voetbal alleen.'

Je een jaar oudere broer Ward kreeg deze zomer ook nog eens te horen dat hij kanker had.

'Hij is er nu gelukkig weer bovenop. Al weet je nooit of hij niet kan hervallen. Onze familie is er sterker door geworden. We weten wat we aan elkaar hebben. Mijn vader was heel sterk, maar mijn moeder ook door hoe zij ermee omging.'

Zie je haar vaak?

'Zij is heel trots, maar ze verdeelt haar tijd over mijn twee broers en mij. Lode is achttien en speelt in derde klasse bij Nieuwkerken, ook als verdedigende middenvelder. Ward speelt als spits voor Kruibeke in eerste provinciale. Ik probeer veel te bespreken met mijn moeder. Haar mening is belangrijk voor mij. (glimlacht) Behalve over voetbal.'

Zag je vader je nog spelen in het eerste van Ajax?

'Hij heeft mij op tv gezien tegen Arsenal, de afscheidsmatch van Bergkamp. Dat was de laatste match die hij bewust gezien heeft.'

Heb je een aandenken aan hem?

'Zijn foto hangt centraal in mijn woonkamer. En voor een match kijk ik altijd even omhoog. Dan vraag ik hem om me doorheen de wedstrijd te helpen. Vorig weekend tegen Heerenveen hielp het niet. Het was laat. Misschien was hij aan het slapen.'

Ben je gelovig?

'Ik geloof wel, maar spreek het niet zo uit. Ik vind dat het te commercieel geworden is, ook bij veel spelers. Ik doe het op mijn manier.'

Heeft jouw vechtlust op het veld iets te maken met wat je is overkomen?

'Ik zou wel willen zeggen dat het zo was, maar dan is het niet bewust. Ik was als voetballer niet anders geweest als mijn vader er nu nog was. Op het veld telt dat relativeren niet: dan is voetbal wel mijn leven en wil ik alles winnen.'

Jan Vertonghen: nuchtere Ajacied met zelfkennis
Geschreven op maandag, 10 november om 09:05

Door Kevin Van Nunen

AMSTERDAM – Hij boekte progressie in Waalwijk, herwon in China het vertrouwen als middenvelder en komt tot bloei in Amsterdam: Jan Vertonghen (21) is een belangrijke schakel in het Ajax van trainer Marco van Basten.

Bij Vertonghen thuis in Amsterdam staat zijn trainer op een prominente plaats in de woonkamer. In trofeevorm weliswaar. Eind vorig seizoen werd de middenvelder uitgeroepen tot talent van het jaar. De bijbehorende prijs, de Marco van Basten-trofee, staat op de kast midden in zijn huiskamer. “Het beeld heeft een mooie plaats gekregen en soms loop ik er wel eens langs. Het is toch een mooie trofee en ik ben er trots op.”

De waardering voor zijn uitverkiezing is pas later gekomen. Dat heeft alles te maken met het moment van de uitreiking: direct na de laatste competitiewedstrijd tegen Heracles Almelo (5-1 winst) terwijl heel Ajax baalt van de gemiste landstitel. “Er hing een rare sfeer in het stadion. Eigenlijk was het geen goed moment voor festiviteiten, maar het moest ook gebeuren. Ik ben blij dat ik het werd, want het is toch een mooie vorm van waardering. Je zou het kunnen zien als de beloning, of zelfs bekroning, voor mijn terugkeer bij Ajax.”

De route van de Toekomst naar de ArenA verloopt voor Vertonghen met een flinke omweg: via de kelder van de Eredivisie in Waalwijk. Trainer Mark Wotte neemt in de winter van seizoen 2006/07 het stuurloze schip over van de ontslagen Adrie Koster. Wotte ziet de naam van Vertonghen op een lijst met potentiële versterkingen staan en heeft hem aan het werk gezien in de bekerwedstrijd van Jong Ajax tegen Cambuur Leeuwarden (3-1 winst). De YouTube-filmpjes van Vertonghens onbedoelde goal worden nog dagelijks bekeken, maar Wotte valt vooral zijn spel op en hij ziet in hem een versterking voor RKC.

“Ik voelde dat ik bij Ajax niet echt kans had op een basisplaats of zelfs maar speelminuten. In het eerste half jaar dat ik bij de A-selectie zat, speelde ik nog vooral bij Jong Ajax. Gingen wij uitlopen, dan trainde het eerste en andersom. Het voelde die periode een beetje alsof ik niet bij het eerste hoorde. En ik wilde graag mijn minuten maken in de Eredivisie.”

Hij had er voor kunnen kiezen om bij Ajax op de bank te blijven zitten en mee te leven naar een kampioenschap waar hij geen deel van zou hebben uitgemaakt. In plaats daarvan kiest Vertonghen voor zichzelf en het voetbal. Twee dagen voor de transferdeadline is zijn overgang rond. “RKC was het meest concreet en kwam op het juiste moment. Anders had ik misschien net zo goed voor Sparta kunnen kiezen, dat ook interesse toonde.”

Bij RKC komt Vertonghen op het middenveld terecht. Hij speelt links in de ruit op het middenveld en voor het eerst kan hij een serie wedstrijden spelen op het hoogste niveau. Bovendien staat de druk er vol op; voor RKC is iedere wedstrijd een finale. “Dat had Wotte ook gezegd: als je komt, ben je middenvelder. Vond ik een goede zaak. Ik heb mijn handelingssnelheid verbeterd, moest sneller leren handelen. Ik moest laten zien dat ik het aankon. Daar heb ik bij RKC aan gewerkt en mijn progressie heb ik vervolgens meegenomen naar Ajax.”

Wotte heeft het goed voor met Vertonghen. “Jan had tijdens wedstrijden nog wel eens fases waarin hij wegzakte. Speel dwingender, zei ik hem dan. Dat heb ik hem vaak gezegd. Soms prikkelde ik hem ook een beetje en dat pakte hij goed op.” Daarnaast leert Vertonghen zijn krachten beter te verdelen. In het begin is hij opgebrand als het laatste halfuur ingaat, maar dat gaat al snel beter. Vertonghen: “Wotte had veel aanmerkingen op me. Niet in de krant of zo, maar naar mij persoonlijk toe en in opbouwende vorm. Ik moest minder rouwmomentjes hebben na een mindere bal en sneller omschakelen van balbezit naar balverlies.”

RKC ontloopt directe degradatie, maar in de play-offs gaat het fout. Als de beslissende wedstrijd tegen VVV verloren gaat, is degradatie alsnog een feit. “Zegt Wotte dat ik in Waalwijk serieuzer ben geworden, in plaats van een jeugdspeler een volwassen prof? Ik nam voetbal eigenlijk altijd wel serieus en heb er goed voor geleefd. Ook heb ik niet het idee dat ik vooral mijn eigen weg ging. Ik kwam bij RKC voor mijn ontwikkeling, om de club te helpen en was er ook kapot van dat we degradeerden.” Zo eindigt het seizoen dat voor Vertonghen begint met een optreden in de voorronde van de Champions League (thuis tegen FC Kopenhagen, 0-2 verlies) met degradatie naar de Jupiler League. Vertonghen: “Dat wist ik van tevoren en ik heb er zelf voor gekozen.”

Gelukkig weet Vertonghen op dat moment al dat hij zich voldoende heeft ontwikkeld om in de zomer van 2007 terug te mogen keren naar Amsterdam. Hij stuurt Wotte een sms: bedankt voor de kans en de prettige samenwerking. “Hij heeft me de kans gegeven om veel te spelen en heeft altijd vertrouwen in me gehad. Hij was gewoon een goede trainer voor me.” Ondertussen geeft Wotte Vertonghen de boodschap mee dat hij meer voor zichzelf moet opkomen bij Ajax. Wotte gunt hem het beste. “Ik heb Jan leren kennen als een goede prof en bescheiden, introverte, beschaafde en fijne jongen. Ook vond ik hem geen meeloper. Hij ging zijn eigen weg en wist waar 'ie mee bezig was.”

Het lukt Vertonghen onder Henk ten Cate in eerste instantie niet een vaste plek af te dwingen. Uit bij AZ doet Ten Cate voor het eerst een beroep op hem. Noodgedwongen, omdat Jaap Stam in de warming-up geblesseerd afhaakt. Er vinden de nodige omzettingen plaats in de verdediging en hij komt op de linksbackpositie terecht. “We wonnen met 2-3 en ik speelde zeker in de tweede helft best goed, met een aantal goede slidings, maar mijn doorbraak? Nee, de volgende wedstrijd zat ik weer op de bank.”

Daar komt verandering in als Ten Cate niet veel later op de trein naar Chelsea stapt. Koster neemt het roer over en onder de rustige en bedachtzame coach gedijt Vertonghen beter dan onder de grillige Ten Cate. “Als je de cijfers bekijkt, heeft de trainerswissel in mijn voordeel gewerkt”, zegt Vertonghen. “Maar wie weet had Ten Cate mij ook wel de kans gegeven tegen FC Utrecht. Die wedstrijd (0-1 winst) zie ik als mijn doorbraak omdat ik belangrijk was voor het team en daarna ook bleef staan. Ik vond de rustige manier van Koster inderdaad prettiger werken. Dat ligt mij beter. Koster was duidelijk, sprak veel met de jongens en kon je laten voelen dat je goed kunt voetballen. Dat geeft vertrouwen.”

Vertonghen bewijst zich als linksback. Dat blijkt misschien wel het beste uit het feit dat Van Basten hem, ook al is het min of meer uit nood geboren en komt hij inmiddels beter tot zijn recht als controlerende middenvelder, soms toch als linksback gebruikt. Ondanks een gebrek aan explosiviteit houdt hij zich er meer dan aardig staande. “Ik ben niet de snelste een-tegen-een en dan moet je het op een andere manier zien op te lossen”, reageert hij nuchter geconfronteerd met de stelling dat hij gewoon goed positie weet te kiezen. “Ik probeer me zo op te stellen dat de rechtsbuiten er niet langs kan. Als er ook nog eens wordt gezegd dat ik, met mijn inzicht, rust aan de bal en overzicht, speel als iemand die veel meer ervaring heeft, dan zie ik dat absoluut als een mooi compliment.”

Hoewel de vorm goed is, Vertonghen uitgroeit tot een vaste basisspeler en met stappen vooruit gaat, is vooral het optreden van België op de Olympische Spelen goed voor zijn ontwikkeling. Hij herwint het vertrouwen in eigen kunnen. “Niet zozeer het vertrouwen in het voetbal, maar het vertrouwen in een positie op het middenveld. Ik had lang niet op het middenveld gespeeld, maar toen werd de keuze gemaakt om me wel op het middenveld te zetten. Dat ik het daar goed deed, dat goede gevoel, dat ik het dus wel kan op het middenveld, heb ik gewoon meegenomen naar Ajax.”

Het is ook Van Basten niet ontgaan dat Vertonghen een sterk optreden achter de rug heeft in China en de Belg krijgt bij Ajax zijn kans op het middenveld. Dat gaat hem eveneens goed af, al valt dat de buitenwereld pas echt op als hij in de met 3-0 gewonnen thuiswedstrijd tegen Vitesse twee knappe goals maakt. “Och, als dat alles is om van buitenaf een beetje waardering te krijgen, dan blijf ik ze er graag intrappen”, lacht Vertonghen. En trappen, dat kan hij als de beste. “Ik heb thuis vroeger veel op mijn traptechniek geoefend in onze grote tuin in België in Sint-Niklaas. Onbewust leer je dan hoe je tegen een bal moet schieten en hoe het beter kan. Je leert het gewoon.”

Zijn volwassen spel dringt de vraag op of Vertonghen het in zich heeft een leidende rol te vervullen bij Ajax. Van Basten: “Om uit te groeien tot leider, moet je niet alleen zelf goed spelen, maar zorgen dat je de mensen om je heen ook beter maakt. Dat is de volgende stap die Jan moet zetten, maar dat is een kwestie van tijd.”

Ergens zou het logisch zijn als Vertonghen op termijn ook aanvoerder van het eerste wordt. In de B-junioren, amper twee weken in Amsterdam, wordt hij al benoemd tot leider van zijn team. Dat hij de namen van zijn teamgenoten op dat moment nog niet eens kent, doet er niet toe. Later draagt Vertonghen de band ook in de A1 en Jong Ajax. Ziet hij het al voor zich?

“Nog niet. Aanvoerder zijn is wel iets moois, denk ik. Ik hoop het te kunnen bereiken. Lijkt me mooi. Ik denk dat ik het kan, maar afgezien daarvan moet ik nog wat serieuzer worden. Je moet wel dingen aannemen van spelers die zo'n leidende rol van nature over zich hebben. Dat is misschien een van de stappen die ik nog moet zetten; dat moet ik nog wat meer krijgen. Coachend zit het wel goed. Dat doe ik veel op het veld. Niet omdat ik me erger aan mijn medespelers, maar omdat ik altijd wil winnen. Zoiets komt bovendrijven als het ware. Min of meer op instinct.”

Vertonghen is dus niet degene geweest die het machtsvacuüm bij Ajax heeft opgevuld na het vertrek van dragende spelers als John Heitinga, Edgar Davids en Kenneth Perez. “Dat is er ook nooit geweest”, geeft hij aan. “Andere spelers staan dan op. Zoals Klaas-Jan Huntelaar, Oleguer Presas die er nu bij is en andere jongens die zoiets kunnen invullen.” Misschien dat hij op termijn, als de benodigde stappen zijn gemaakt, wél een van die spelers wordt. Dat kan in alle rust, want Vertonghen heeft de tijd. Onlangs verlengde hij zijn contract bij Ajax tot medio 2013.

“Ik houd van Amsterdam, ik houd van Ajax”, sprak hij bij de ondertekening van zijn nieuwe verbintenis. Vertonghen heeft Ajax in zijn hart gesloten. Wie hem vraagt waarom, wordt getrakteerd op een opsomming. “De uitstraling, de beste willen zijn, het mooiste voetbal willen spelen en de aanhang”, klinkt het in één adem. “Hier heb ik de kans gekregen, de mensen zijn altijd aardig voor me geweest door hun waardering in mij uit te spreken. En ik hou van het mooie leven in Amsterdam, de sfeer die is ontstaan door de samensmelting van verschillende culturen.”

Niet voor niets woont Vertonghen in Amsterdam. Vlakbij de Hogeschool, waar hij colleges Sportmarketing volgt, want studeren doet Vertonghen ook nog, omdat hij niet alleen Jan de voetballer wil zijn, en vlakbij de club die hij in zijn hart heeft gesloten. Is het toch mooi weer, dan komt hij op de fiets naar de ArenA. Is een kwartiertje rijden. “Ik vind het leuk om te fietsen, dus dan kan ik net zo goed de fiets pakken.” Denk alleen niet dat zijn Gazelle tussen de dure Audi's van zijn teamgenoten staat. “Nee, nee. Er is zo'n kleine fietsenstalling en daar staat mijn fiets dan ook.”

Het gebeurt dus toch nog; een Ajacied, misschien zelfs wel de toekomstig aanvoerder, die met de tas over zijn schouder op de fiets naar de training komt. “Ik ben zoals ik ben”, vertelt Vertonghen. Wie hij is? Gewoon, nuchter, bescheiden. Gewoon Jan Vertonghen.

Jan Vertonghen is thuis in Mokum
Door MAARTEN WIJFFELS

AMSTERDAM - Tussen de peperdure wagens bij het stadion van Ajax staat tegenwoordig ook geregeld een fiets geparkeerd.

Het oude brik is van Jan Vertonghen. Maarten Stekelenburg zag zijn ploeggenoot eens rijden op weg naar de training en zei: zo Jan, doet Ajax nu ook aan contractverlaging?

,,Mij maakt het niets uit,'' zegt Vertonghen, terwijl hij poseert bij een fietsenrek voor zijn appartement in de Rivierenbuurt.

,,Naar de club is het een kwartiertje fietsen. Eigenlijk kocht ik weer een fiets omdat mijn vriendin in het centrum van de stad woont, bij de Nieuwmarkt. Vanaf mijn huis bij de RAI is dat vijf minuten fietsen, maar een kwartier met de auto. Aan uiterlijk vertoon hecht ik sowieso geen waarde. Ik koop ook geen dure merkkleren, maar gewoon iets wat gemakkelijk zit.''

We komen om te praten over zijn definitieve doorbraak bij Ajax en het Belgische elftal en de impact daarvan op een jongen van het Vlaamse platteland. In een van zijn eerste grote interviews als Ajacied stond vorig seizoen een geweldig zinnetje. 'Het dorp waar ik vandaan kom, telt meer koeien dan inwoners.' Tielrode heet het gehucht bij Sint-Niklaas onder de rook van Antwerpen waar Jan Bert Lieve Vertonghen in 1987 werd geboren. Als middelste van drie broers die in hun jeugd alledrie misdienaar waren en die nu voetballen op minstens het niveau van de eerste klasse amateurs.

Zijn broers Lode en Ward zijn gehecht aan hun geboortestreek, Jan wil na zijn carrière in Amsterdam blijven wonen. ,,Ik houd van het bruisende van deze stad,'' zegt hij. ,,Altijd leven op straat. In tien minuten sta ik op de Dam en voor een leuk eettentje hoef je alleen de hoek om.'' Hij was 15 toen hij van Germinal Beerschot Antwerpen naar Ajax kwam. GBA was destijds het filiaal van de Amsterdammers in België. Ook andere Belgen in de eredivisie zoals Thomas Vermaelen en Moussa Dembélé van AZ komen ervandaan.

Vertonghen, met een grijns: ,,Ineens zat ik middenin de Bijlmer op school. Ik kan wel zeggen dat ik als voetballer én als persoon enorm ben gegroeid in Amsterdam. Ik ben hier bijvoorbeeld mijn verlegenheid kwijtgeraakt.'' Zijn vriendin Sophie de Vries, geboren Amsterdamse, kent hij van de middelbare school. Ze studeert nu aan de Hogeschool voor de Kunsten. ,,Ze wil regisseur worden. Theater maken is haar passie.'' Op school vond hij haar meteen leuk, omdat hij houdt van 'meiden waar pit in zit'.

,,Als wij discussiëren zegt ze niet gelijk ja en amen. Of theater mij interesseert? Ik vind het leuk om met haar mee te gaan kijken naar stukken die zij uitkiest. Laatst nog hebben we in de Engelenbak, een kleine schouwburg bij de Dam, een Belgisch stuk gezien. Ik heb dat nodig, andere mensen ontmoeten en ook met andere dingen bezig zijn dan voetbal alleen. Mede daarom heb ik mijn studie Sportmanagement en marketing aan de Johan Cruyff University weer opgepakt. Ik zit in het tweede jaar. Laatst heb ik nog een werkstuk moeten maken over de strategie achter de losse sportkrant die het AD deze zomer uitbracht.''

Op het veld pendelt hij voorlopig tussen drie posities: linkshalf, linksback en centrale verdediger. Het zijn de posities waarop Danny Blind hem al liet rouleren in het laatste jaar van de jeugdopleiding. Een duidelijke voorkeur heeft Vertonghen niet. ,,Zolang trainers me maar opstellen.''

Bij het Belgisch elftal lijkt hij na de recente WK-kwalificatiewedstrijd tegen Spanje definitief middenvelder geworden. Pers en publiek in België vergelijken hem met bondscoach René Vandereycken. ,,Die speelde vroeger op dezelfde positie en ik kan – zeggen ze – op het veld net zo'n bloedzuiger zijn als Vandereycken. Ik heb zelf nooit beelden gezien van de voetballer Vandereycken. Mijn eerste herinneringen aan voetbalwedstrijden dateren van het WK van 1994 en toen was hij al gestopt.

,,Het klopt dat ik ook durf uit te delen, vanuit de absolute wil om te winnen, maar ik hoop toch echt dat mensen meer in me zien dan een breker of een bloedzuiger. In Nederland is dat zeker het geval, denk ik. Tegen Sparta probeerde Van Basten me laatst uit als inschuivende centrale verdediger. De opdracht was snel de vleugelaanvallers zoeken met crosspasses. Als je zo'n bal trapt en je ziet hem 80 meter verderop aankomen bij een ploeggenoot, dan geeft dat een kick. Het zijn de dingen die voetbal mooi en leuk maken.''

Ajax brak zijn contract onlangs open. Vertonghen ligt nu tot medio 2013 vast tegen financieel sterk verbeterde voorwaarden. ,,Als de club 2014 had aangeboden had ik dat ook meteen getekend,'' zegt hij.

,,Ik ben echt van plan de komende jaren bij Ajax te spelen, ik voel me gewoon erg op mijn gemak hier. Met dit contract kies ik voor de club en de stad.

,,Natuurlijk heb ik mijn dromen. Manchester United vind ik van kinds af aan al een geweldige club, maar dat niveau is maar voor weinigen weggelegd. Ik zal nog zeker vier, vijf stappen in mijn ontwikkeling moeten maken, wil ik voor zo'n club eventueel ooit interessant worden.

,,Bij clubs als Everton of Middlesbrough drie keer zoveel verdienen als bij Ajax is geen drijfveer. Misschien dat ik daar over tien jaar anders over denk, maar dan kan je altijd nog een jaartje naar Qatar om daar je poen te pakken. Serieus: ik zou niet weten wat ik nu in het buitenland moest zoeken. En ik heb ook geen vriendin die zegt: ik wil meer kleren kopen, dus op naar Everton.''

In de kleedkamer is hij ondanks zijn bescheiden inborst een van de gangmakers. Autosleutels omwisselen, schoenen aan elkaar binden; typische voetbalhumor draagt vaak de handtekening van Vertonghen. Bij de Belgische ploeg heeft hij in Jelle Van Damme, eerder spelend voor Ajax, een partner in crime. ,,De onnozelaar uithangen, zoals we in België zeggen, dat hoort ook bij mij.''

Humor is de smeerolie in de relatie met zijn broers en moeder Ria. ,,Mijn moeder is heel spontaan in de omgang, een open boek,'' zegt Vertonghen. ,,Ze is blij en trots dat het goed met mijn voetbalcarrière gaat en dat spreekt ze ook uit. Soms zelfs iets te veel, vind ik zelf. Maar ik heb heel veel respect voor mijn moeder. Ze werkt als verpleegster en heeft daarnaast thuis ook jarenlang mijn vader verzorgd.''

In januari 2009 is het twee jaar geleden dat Paul Vertonghen overleed aan een hersentumor. Hij was pas 58 jaar en al veertien jaar ziek. Jan Vertonghen was zes toen zijn vader een eerste epilepsieaanval kreeg. Uit die aanvallen groeide een tumor. De ziekte van zijn vader heeft zijn jeugd getekend, maar niet op een verstikkende manier. ,,Ik heb hem ook heel wat jaren 'goed' gezien. Hij werkte gewoon als bankemployé. Maar we wisten als gezin dat het op een bepaalde dag over zou zijn. Veertien jaar is uitzonderlijk met zijn ziekte, de dokters hadden voorspeld dat zijn lichaam al eerder op zou zijn.

,,Die veertien jaar, dat besef ik steeds meer, zijn eigenlijk één lang verwerkingsproces geweest. Bewust en onbewust beïnvloedde mijn vaders ziekte mijn beslissingen. Als jongetje van 12 kon ik al naar Anderlecht, maar ik koos voor Germinal Beerschot.

,,Zo kon ik mijn studie meer aandacht geven, maar voetballen in Antwerpen hield me ook dicht bij mijn vader. Toen ik naar Ajax kon, heb ik er zeker twee maanden over gedaan om de knoop door te hakken. De weekeinden dat ik vanuit Amsterdam naar huis kwam, ging ik nooit stappen met vrienden. In de laatste twee jaar, die van de echte aftakeling, was het misschien beter om niet elke dag in die ziektewereld te zitten. Maar ik heb het ook gemist. Ik zou mijn carrière meteen willen opgeven om hem nog een keer te kunnen zien.

,,Voor een wedstrijd kijk ik nu altijd even omhoog. Dan vraag ik mijn vader om me door de wedstrijd te helpen. Deze zomer sloeg de schrik ons weer om het hart. Bij mijn broer Ward werd ook kanker geconstateerd, maar hij is er gelukkig weer bovenop.

,,Ja, ik geloof, maar spreek het niet zo uit. En ik draag het al helemaal niet uit op het veld. Het is mij te commercieel geworden allemaal, met spelers die hun shirt uittrekken en allerlei teksten met God en Jezus laten zien. Al met al ben ik blij dat mijn vader mijn debuut bij Ajax nog heeft mogen meemaken. Het debuut bij de Rode Duivels kwam te laat voor hem. De laatste keer dat mijn vader me bewust heeft zien voetballen, was in de afscheidswedstrijd van Dennis Bergkamp.''

In dat duel was Henk ten Cate nog de trainer van Ajax. Een coach van de harde aanpak en de man die Vertonghen nooit heeft vergeven dat hij als huurling van RKC scoorde tegen Ajax in de (mislukte) titelrace van twee jaar terug.

,,De rustiger aanpak van zijn opvolger Adrie Koster paste duidelijk beter bij mij,'' zegt Vertonghen. ,,En ook Van Basten is geen schreeuwer in zijn benadering. Voormalige topvoetballers weten vaak welke toon ze moeten aanslaan. Daarom verbaast het me dat je wel leest dat Van Basten communicatief zwak wordt genoemd. Ik ervaar hem juist als een trainer die veel met spelers praat en overlegt. Hij daagt je uit mee te denken over zaken die het elftal aangaan. Daarin moet onze groep nog flink groeien trouwens.

,,In Volendam was de trainer van de week niet blij. Het is een slecht moment om zo te verliezen op weg naar PSV. Maar deze nederlaag is toch anders dan die in Heerenveen, de oorzaak is nu duidelijker aanwijsbaar. Onze selectie blijft zelfs bij blessures een van de beste van Nederland, maar ook wij hebben een probleem als bijna alle extra kwaliteit tegelijkertijd wegvalt.''

Zonder Sulejmani, Huntelaar, Cvitanich en Aissati komt er aanvallend wel heel erg veel op de schouders van Suárez terecht. Vertonghen: ,,Evander Sno doet zijn best als spits, maar de finesses van het spitsenvak leer je niet in een paar weken. Dat kan niemand hem kwalijk nemen.''

Wauw! De rest van de eredivisie is bezet? Hoelang is dat al geleden dat er een Ajacied te gast was?

Hugo borst heeft inderdaad wel verstand van alles om voetbal heen, alleen komt hij helaas uit de verkeerde stad.

Wat geeft die jongen toch altijd verstandige interviews. Zie dit interview in het AD ook weer:



AD.nl

Vertonghen is naast het veld een bescheiden jongen (al vond ik zijn optreden vanavond wel leuker dan dat van Van der Wiel bij VI), maar in het veld is hij de baas. Wat mij betreft maken we hem aanvoerder, want ook een Lindgren in echt goede doen is gewoon een beetje een bleue jongen. Vertonghen staat in de as, is een winnaar, gaat voorop in de strijd, is verbaal al aardig aanwezig, heeft vanuit zijn positie veel meer overzicht dan een aanvaller en is gewoon een van de betere spelers van Ajax.