'Ajax heeft weer een eigen smoel gekregen'
Bron:
Parool
Martin Jol: 'Het talent komt bij Ajax overal vandaan. Als iemand weggaat, komt er iemand voor in de plaats. Het lijkt het Chinese leger wel.' Foto ANP
Ondanks de titel voor FC Twente heeft Martin Jol een succesvol jaar achter de rug als trainer van Ajax. Hij blikt terug op elf bewogen maanden. 'Ik had verwacht dat er meer geld zou zijn.'
De progressie
''Vurnon Anita is grootste verrassing van het seizoen,'' zegt Jol als hij de vele spelers noemt die dit seizoen een goede ontwikkeling hebben doorgemaakt. De speler van wie ze in de jeugd bij Ajax ooit dachten dat hij de nieuwe aanvallende middenvelder zou worden heeft als linksback bijzonder veel progressie geboekt in de ogen van de trainer. Door de transfer van Thomas Vermaelen naar Arsenal en de weinig waardevolle komst van de vaak geblesseerde Thimothée Atouba, werd Anita van noodoplossing een vaste waarde.
''Veel mensen dachten aanvankelijk dat het niks kon zijn, zo'n klein kereltje met een rechterbeen op links,'' zegt Jol. ''Ik heb hem vroeg in het seizoen al eens vergeleken met Philipp Lahm en op het einde van het seizoen zijn er misschien meer mensen die dat in hem zijn gaan zien.''
Behalve over Anita is Jol ook zeer te spreken over de ontwikkeling van de rest van het elftal. Het team is veel doelgerichter geworden, met Siem de Jong de laatste maanden als lichtend voorbeeld van een productieve middenvelder.
''Ajax is een winnend elftal geworden met een eigen gezicht,'' zegt Jol. ''Dat geldt voor het elftal, maar ook voor individuele spelers.'' Jan Vertonghen en Demy de Zeeuw, bijvoorbeeld, hebben een eigen smoel gekregen. Suggesties dat de trainer daarin een grote rol heeft gespeeld, wuift Jol weg. ''Ik geef zaken aan en ik probeer de spelers te helpen, maar ze moeten het zelf doen,'' zegt Jol. Dat Ajax sinds het vertrek van Marco van Basten grote stappen heeft gemaakt, is een conclusie die Jol ook aan anderen laat.
Jol vindt wel dat Ajax de titel had verdiend. ''We hebben meer goals gemaakt dan alle andere teams, we hebben er minder tegen gekregen en ook in de topwedstrijden spreken de onderlinge resultaten in ons voordeel. Maar goed, de punten zijn doorslaggevend. En na 34 wedstrijden is de kampioen altijd de terechte kampioen.''
De speelwijze
De klassieke buitenspelers, waar zijn ze gebleven? Ajax speelde dit seizoen de meeste wedstrijden met Urby Emanuelson op links en met Luis Suarez op rechts. Emanuelson is meer middenvelder dan aanvaller en ook Suarez is allerminst een klassieke vleugelspits.
''Suarez speelt eigenlijk altijd als tweede spits naast Marko Pantelic en daarom is het lastig om met echte vleugelspelers te spelen,'' zegt Jol. De Uruguayaan is de belangrijkste speler van Ajax. Met 35 goals en 17 assists is hij de productiefste speler van Jol, maar als Jol Suarez opstelt, moet hij ook diens zwakheden maskeren. De aanvoerder van Ajax loopt zelden achter een opkomende linksback aan en dat hoeft hij ook niet. Daarom moet middenvelder Demy de Zeeuw veel verdedigend werk opknappen. ''De ene komt voor de goal (Siem de Jong), de andere gaat diep en schakelt (De Zeeuw) en de derde breekt en bouwt (Eyong Enoh),'' zegt Jol over zijn drie middenvelders.
Dat Suarez zijn directe tegenstander met permissie laat lopen, is een wapen van Ajax. Het team is meer dan ooit afgestemd op het heroveren van de bal en omdat Suarez voorin blijft staan, is hij in de omschakeling het voornaamste aanspeelpunt van de Amsterdammers.
De speelwijze heeft tot veel doelpunten geleid. Ajax scoorde dit seizoen 106 keer. Het kreeg slechts 20 treffers tegen. De laatste keer dat Ajax de grens van honderd doelpunten overschreed, was in het seizoen 1997-1998.
Vooral in thuiswedstrijden was Ajax bijna altijd spectaculair. In eigen huis verloren de Amsterdammers slechts twee punten na een ongelukkige remise (0-0-) tegen Sparta. In de Arena kreeg Ajax bovendien maar vier treffers tegen. Met een achterhoede van Gregory van der Wiel (22), Toby Alderweireld (21), Jan Vertonghen (23), Anita (21) en Maarten Stekelenburg (27) verdedigt Ajax volwassener dan in jaren. ''En Van der Wiel is als opkomende back ook een gevaarlijke aanvaller,'' aldus Jol. Ook opvallend: alle spelers in de laatste linie komen uit de eigen opleiding.
Sulejmani en Suk
Zo gunstig als het elftal van Jol zich heeft ontwikkeld, zo beroerd is het seizoen geweest voor Miralem Sulejmani, die ook onder Van Basten al niet aan de verwachtingen kon voldoen. De speler die voor achttien miljoen naar Amsterdam kwam, beleefde zijn dieptepunt toen hij samen met Ismaïl Aissati in de Arena de trappen moest oprennen.
''In het begin heb ik het mezelf kwalijk genomen dat ik hem niet aan de praat kreeg, maar ik kan geen ijzer met handen breken,'' zegt Jol. ''Ik geef handvatten, spelers moeten die zelf grijpen. Ik kan geen eigen gezicht voor ze maken, dat moeten ze zelf doen.''
Sulejmani is in de ogen van Jol geen klassieke buitenspeler, maar een tweede spits, net als Suarez. En in het elftal van Jol is geen plaats voor twee buitenspelers die als 'valse' spits spelen, vaak naar binnen trekken en nauwelijks mee verdedigen. Dat zou Ajax te kwetsbaar maken.
De anonieme optredens van Sulejmani staan in schril contrast met de verschijningen van Hyun Jun Suk. De Zuid-Koreaan meldde zich aan het hek bij Ajax en na een korte stage kreeg hij een contract. Bij elk sprintje van een warmlopende Suk gaf het publiek op een bepaald moment een staande ovatie.
''Suk beleeft elke training alsof het zijn laatste is,'' aldus Jol. Met een aantal invalbeurten voor de Koreaanse spits liet Jol ook aan de rest van de selectie zien dat hard werken loont. De doorbraak van Suk als basiskracht laat nog even op zich wachten, denkt Jol. ''Binnen twee jaar denk ik dat hij er klaar voor is.''
De spitspositie voor volgend seizoen ligt open. De kans is klein dat Pantelic blijft en in de jeugd zit niemand op het vinkentouw. Mocht ook Suarez vertrekken, dan moet Ajax bijna de hele voorhoede vernieuwen.
De club
Bij zijn vorige clubs Tottenham Hotspur en HSV had Jol meer ruimte om te investeren bij Ajax. Waar Van Basten voor ruim dertig miljoen euro mocht investeren, kwamen dit seizoen alleen Demy de Zeeuw (7,5 miljoen euro), Atouba (transfervrij), Nicolás Lodeiro (vier miljoen) en reservedoelman Jeroen Verhoeven (0,4 miljoen). Een transfer van Eljero Elia (8,5 miljoen euro) ketste af.
''Ik heb met alle spelers gewerkt die door andere trainers zijn aangetrokken,'' zegt Jol. ''Iedereen heeft een kans gehad.'' Toch vertrokken veel spelers die Jol niet zelf had aangetrokken. Zo werden Dario Cvitanich, Bruno Silva, Evander Sno en de jeugdspelers Daley Blind, Jeffrey Sarpong en Darko Bodul verhuurd. Rob Wielaert werd overgeheveld naar Jong Ajax.
''Ik had verwacht dat er meer geld in de kassa van Ajax zat om te investeren, maar dat was niet zo,'' aldus Jol. De trainer was verrast door de rode cijfers van de club. ''En ik denk dat wel meer mensen van de club verrast waren,'' aldus Jol.
Over de samenwerking met Van den Boog is Jol goed te spreken. De Scheveninger gaat over voetbal in de organisatie van Ajax en hij omschrijft de functie van algemeen directeur Van den Boog 'ook als een soort technisch directeur'. ''Rik is een voetbaljongen, hij heeft ook bij Ajax gespeeld. Vooral op het gebied van de jeugdopleiding heeft hij veel dingen met mij en hoofd jeugdopleiding Jan Olde Riekerink in gang getrokken.''
Jol is de hoogste voetbalbaas van Ajax, maar hij focust zich vooral op het eerste elftal. In wekelijkse overleggen laat hij zich wel bijpraten over de gang van zaken op De Toekomst en soms laat hij zijn stem gelden. ''Als de beslissing valt of Dennis Bergkamp als jeugdtrainer moet blijven of er wordt bepaald wie de techniektrainer wordt, Wim Jonk of Bryan Roy, dan ga ik wel met Olde Riekerink zitten, maar híj is de man. Alleen, als ik Christian Eriksen bij de selectie wil halen, moet Olde Riekerink er niet voor gaan liggen. En dat gebeurt ook niet.''
De staf
Jol nam conditietrainer Michael Lindeman van HSV en zijn broer Cock Jol mee naar Amsterdam. De eerste is betrokken bij het eerste elftal en hij heeft er mede voor gezorgd dat er weinig blessures bij Ajax zijn geweest dit seizoen; de tweede is de persoonlijke assistent van de trainer, die een vinger aan de pols van de hele club houdt.
''Als ik op het veld sta, reviewt alles met Van den Boog,'' zegt Jol. ''Dat is een term van Van den Boog uit het bedrijfsleven om terug te kijken.'' Grijnzend: ''Ik heb ook een preview geïntroduceerd, dan wordt er vooruit gekeken.''
Hans van der Zee is de persoonlijke scout van de trainer geworden. ''Hans heeft heel veel ervaring en hij beschikt over een heel groot netwerk. Ik ben heel erg tevreden over de samenwerking.''
Ook over de samenwerking met Blind is Jol tevreden, al moest ex-hoofdtrainer Blind wennen aan zijn rol als assistent en aan Jol. ''Danny is mijn rechterhand en gaande het seizoen gaat het steeds beter. Hij leert me steeds beter kennen. Je kunt ook attractief voetballen zonder het klassieke Ajaxsysteem. Er zijn meer wegen die naar Rome leiden dan alleen een speelwijze met een aanvallende middenvelder en met twee buitenspelers. Danny heeft na een paar maanden wel gezien dat ik redelijk bij de pinken ben.''
Voor Blind ziet Jol in de toekomst een terugkeer als hoofdtrainer in het verschiet. Het contract van de man uit Scheveningen loopt nog twee seizoenen door. ''Het is de bedoeling dat als mijn elftal staat, dat Blind het daarna overneemt. Dat lijkt me ook een goede oplossing voor Ajax.''
De toekomst
Door het gebrek aan financiële middelen moet Ajax van de nood een deugd maken en veel jeugdspelers opstellen. ''We zijn het jongste team in de eredivisie,'' zegt Jol. ''Maar die noodzaak is vaak ook de kracht van Ajax geweest. In Den Haag zeggen ze dat je directeur van het paardenweeshuis bent als je geen geld te besteden hebt. Dat zijn wij nu een beetje, dus we moeten inventief zijn.''
Dit seizoen toonde Jol zijn inventiviteit door de bij Inter afgeschreven Kerlon voor een appel en een ei binnen te halen, maar dat liep op niets uit. Ook bij Ajax raakte de 'zeehondendribbelaar' geblesseerd.
Als voorbeeld van de hernieuwde focus op de jeugd geeft Jol de ontwikkeling van Christian Eriksen. ''Ik had Eriksen er nog niet bij gehaald als we meer hadden kunnen investeren. Hij is het grootste talent met wie ik ooit heb gewerkt. Dat gaan de mensen ook wel zien.''
Behalve Eriksen heeft Ajax voor de positie achter de spitsen ook Nicolás Lodeiro aangetrokken. ''Die transfer kon vroeger plaatsvinden zonder dat Lodeiro meer ging kosten. Hij zou pas na de zomer komen, maar hij kwam in januari en nu heeft hij al kunnen acclimatiseren. Ik kon op dat moment nog niet bevroeden dat Eriksen al met de selectie zou meedoen als een oude routinier.''
Voor volgend seizoen heeft Ajax geen breedteaankopen nodig. ''Het talent komt bij Ajax overal vandaan. Als er iemand weggaat, komt er iemand voor in de plaats. Het lijkt wel het Chinese leger. In de B1 lopen weer heel goede spelers. Ousiam Bouy maakt 45 goals als middenvelder. Je kunt wel een andere halen, maar beter dan hij vind je ze echt niet hoor. Alleen, het duurt nog even voordat hij er is.''